1. অক্সিজেন আৰু বৰণে গঠিত যৌগৰ নমুনা এটাৰ 0.24g বিশ্লেষণ কৰাত 0.096g ব’ৰণ আৰু 0.144g অক্সিজেন পােৰা গৈছিল। ভৰ হিচাপত যৌগটোৰ শতকৰা সংযুতি গণনা কৰা।
উত্তৰ:  দিয়া আছে,
নমুনাটোৰ ওজন \(= 0.24 g\)
ব’ৰণৰ ওজন \(= 0.096 g\)
অক্সিজেনৰ ওজন \(= 0.144\)
\(0.24 g\) যৌগত আছে \(= 0.096g\) বৰণ।
\(100g\) যৌগত আছে \(=\frac{0.096}{0.24×100}\) বৰণ
\(= \frac{9.6}{0.24}%\) বৰণ
\(= 40%\) বৰণ

আকৌ,
\(0.24 g\) যৌগত আছে \(= 0.144 g\) অক্সিজেন।
\(100g\) যৌগত আছে \(=\frac{ 0.144}{0.24}\times 100 \) অক্সিজেন
\(= \frac{14.4}{0.24}%\) অক্সিজেন
\(= 60\) % অক্সিজেন

2. 3.0g কার্বন ৪.00g অক্সিজেনৰে সৈতে দহন কৰাত 11.00g কার্বন ডাই অক্সাইড উৎপন্ন হল। 3.00g কার্বন 50.00g অক্সিজেনত দহন কৰিলে গঠন হােৱা কার্বন ডাই অক্সাইডৰ ভৰ কিমান হ’ব ? ৰাসায়নিক সংযােগৰ কোনটো বিধি তােমাৰ উত্তৰৰ ক্ষেত্ৰত প্রযােজ্য হব?
উত্তৰঃ 3.0 গ্রাম কার্বন 8.0 গ্রাম অক্সিজেনৰ লগত দহন কৰিলে 11.0 গ্রাম কার্বন ডাই অক্সাইড (CO,) পােৱা যায়। অর্থাৎ Co, ত কার্বন আৰু অক্সিজেনৰ অনুপাত = 3:৪
এতিয়া 3 গ্রাম কার্বনক 50 গ্রাম কার্বন ডাই অক্সাইডৰ লগত দহন ঘটালেও ৪ গ্রাম কার্বনড়াই অক্সাইড ব্যৱহাৰ হ’ব। বাকী থকা 50 – ৪ = 12 গ্রাম অক্সিজেন অবশিষ্ট ভাৱে ৰৈ যাব। ইয়াৰ পৰা এইটো নিশ্চিত যে যৌগ গঠনৰ ক্ষেত্ৰত মৌলবােৰ নিৰ্দিষ্ট ভৰৰ অনুপাততহে সংযুক্ত হয়।

3. প্রশ্নঃ বহু পাৰমাণৱিক আয়নবােৰ কি?
উত্তৰ: যেতিয়া দুটা বা ততােধিক পৰমাণুই সংযুক্ত হৈ এটা নির্দিষ্ট আৰু স্বকীয় ঘূপ গঠন কৰে আৰু এই ঘূপটোৱে যদি ধনাত্মক বা ঋণাত্মক আধান বহন কৰিলে তাক বহু পাৰমাণৱিক আয়ন বলে।

4. তলত দিয়াবোৰৰ ৰাসায়নিক সংকেত লিখা।

(a) মেগনেছিয়াম ক্ল’ৰাইড, (b) কেলছিয়াম অক্সাইড (d) কপাৰ নাইট্ৰেট (e) কেলছিয়াম কাৰ্বনেট

উত্তৰঃ 

(a) মেগনেছিয়াম ক্ল’ৰাইড \(→ MgCI_2\)
(b) কেলছিয়াম অক্সাইড \(→CaO\)
(c) কপাৰ নাইট্রেট \(→Cu(NO_3)_2\)
(d) এলুমিনিয়াম ক্ল’ৰাইড \(→AICI_3\)
(e) কেলছিয়াম কার্বনেট \(→CaC0_3\)

5. তলৰ যৌগবােৰত থকা মৌলবােৰৰ নাম দিয়াঃ
(a) পােৰা চূণ (Quick Lime)
(b) হাইড্রজেন ব্ৰমাইড
(c) বেকিং পাউডাৰ
(d) পটেছিয়াম ছালফেট
উত্তৰঃ (a) পােৰা চুণঃ কেলছিয়াম আৰু অক্সিজেন।
(b) হাইড্রজেন ব্ৰমাইডঃ হাইড্রজেন আৰু ব্ৰমিন।
(c) বেকিং পাউডাৰঃ ছ’ডিয়াম, হাইড্রজেন, কার্বন আৰু অক্সিজেন।
(d) পটেছিয়াম ছালফেটঃ পটেছিয়াম, ছালফাৰ আৰু অক্সিজেন।

6. তলৰ পদার্থবােৰৰ ম’লাভৰ গণনা কৰা।
(a) ইথাইন, \(C_2H_6\)
(b) ছালফাৰ অণু, \(S_8\)
(c) ফছফৰাছ অণু, \(P_4\)

(d) হাইড্রক্ল’ৰিক এছিড, \(HCl\)
(e) নাইট্রিক এছিড, \(HNO_3\)
উত্তৰঃ (a) ইথাইন, \(C_2H_6\)
C2H6 ত C ৰ পাৰমাণৱিক ভৰ \(= 12u\)
Hৰ পাৰমাণৱিক ভৰ \(= 1u\)
C2H6ৰ ম’লাৰ ভৰ \(= 12×2 + 1×6 u\)
\(= 24 + 6u\)
\(= 30 u\)

(b) ছালফাৰ অণু, \(S_8\)

\(S_8\) ত \(S\) ৰ পাৰমাণৱিক ভৰ \(= 32\)
Sৰ ম’লাৰ ভৰ \(= 32\times8u\)
\(= 256 u\)

(c) ফছফৰাছ অণু, \(P_4\)
\P_4\) ত \(P\) ৰ পাৰমাণৱিক ভৰ \(= 31 u\)
\(P_4\) ৰ মলাৰ ভৰ \(= 31×4 u\)
\(= 124u\)

(d) হাইড্রক্ল’ৰিক এছিড, \(HCl\)
\(HCl\space H\) ৰ পাৰমাণবিক ভৰ \(= 1 u\)
\(Cl\) ৰ পাৰমাণৱিক ভৰ \(= 35.5 u\)
\(HCl\) ৰ মলাৰ ভৰ \(= 1+ 35.5 u\)
\(= 36.5\)

(c) নাইট্রিক এছিড, \(HNO_3\)
\(HNO_3\) ত \(H\) ৰ পাৰমাণৱিক ভৰ \(= 1u\)
\(N\) ৰ পাৰমাণৱিক ভৰ \(= 14u\)
\(O\) ৰ পাৰমাণৱিক ভৰ \(= 16 u\)
\(HNO_3\) ৰ ম’লাৰ ভৰ \(= 1+14 + 16\times3u\)
\(= 15+ 48\)
\(= 63 u\)

7. ভৰ কিমান-

(a) 1 মল নাইট্রজেন পৰমাণুৰ?
(b) 4 মল এলুমিনিয়াম পৰমাণু (এলুমিনিয়ামৰ পাৰমাণৱিক ভৰ = 27)ৰ?
(c) 10 ম’ল ছডিয়াম ছালফাইট \(Na_2So_3\)

উত্তৰঃ (a) 1 মল নাইট্রজেন পৰমাণু = নাইজেনৰ গ্রাম পাৰমাণৱিক ভৰ।
1 মল নাইট্রজেন পৰমাণুৰ ভৰ \(= 14\space g\)

(b) 1 মল এলুমিনিয়ামৰ পাৰমাণৱিকভৰ \(=27 g\)
4 মল এলুমিনিয়ামৰ পৰমাণুৰ ভৰ \(= 4\times27g= 108 g\)

(c) 1 মল ছডিয়ামৰ পাৰমাণৱিক ভৰ \(= 23 g\)
1 মল ছালফাৰৰ পাৰমাণৱিক ভৰ \(=32g\)
1 মল অক্সিজেনৰ পাৰমাণৱিক ভৰ \(= 16 g\)
10 মল ছডিয়াম ছালফাইডৰ পৰমাণুৰ ভৰ
\(= 10 {(2×27) + 32 +(3×16)} g\)
\(= 10(46 + 32 +48) g\)
\(= 10\times126g\)
\(= 1260 g\)

৪, মললৈ পৰিৱৰ্তন কৰাঃ
(a) 12 g অক্সিজেন গেছ।
(b) 20 g পানী।
(c) 22 g কার্বন ডাই অক্সাইড।
উত্তৰঃ

(a) 12 g অক্সিজেন গেছ।
অক্সিজেনৰ মলাৰ ভৰ \(= 2×16 g mol\)

\(= 32 g mol\)
অক্সিজেনৰ মল সংখ্যা \(\frac{=12gO_2}{32g} mol\)

\(=0.375 mol\)

(b) 20 g পানী।
পানীৰ মলাৰ ভৰ \(= (1×2 + 16) g mol\)
\(= 2+16 g mol\)
\(18 g mol\)
∴ পানীৰ মল সংখ্যা \(\frac{20 g}{18g} mol\)
\(= 1.11 mol\)

(c) 22 g কার্বন ডাই অক্সাইড।
কার্বন ডাই অক্সাইডৰ ম’লাৰ ভৰ
\(= (2×16+12) g mol\)
\(= 32+12 g mol\)
\(= 44 g mol\)

পানীৰ ম’ল সংখ্যা \(=\frac{ 22g}{44 g} mol\)
\(= 0.5mol\)

9. ভৰ কিমান?
(a) 0.2 ম’ল অক্সিজেন পৰমাণুৰ?
(b) 0.5 মল পানী অণুৰ?
উত্তৰঃ (a) ইয়াত,
ম’ল সংখ্যা \((n) = 0.2\)
ম’লাৰ ভৰ \((M) = 16 g\)
আণৱিক ভৰ \((m) = ?\)
অক্সিজেনৰ ভৰ \((m) = n\times M\)
\(= 0.2×16 g\)
\(= 3.2 g\)

(b) ইয়াত,
ম’ল সংখ্যা (n) = 0.5
ম’লাৰ ভৰ (M) = 18 g
আণৱিক ভৰ (m) = ?
হাইড্রজেনৰ ভৰ \((m) = n\times M\)
\(= 0.5×18 g\)
\(= 9 g.\)